29
TEMMUZ / AĞUSTOS
2014 • SAYI 233 •
PERSPEKTİF
Tarihsel Tecrübelerden
Öğrenilebilecekler
12. yüzyılda duraklama döneminde bulunan
Yahudi düşüncesi, Batı’da İspanya’nın güneyinde
Müslümanlarla Yahudilerin birlikte yaşamı neti-
cesinde yeniden tomurcuklanmaya başlamıştır.
Bu çağ, aynı zamanda Yahudi ve İslam felsefe ge-
leneklerinin birbirleriyle etkileşim içinde olduğu
ve bu etkileşimden Musa b. Meymun (1135-1204)
gibi Yahudi bir filozofun, Yahudi felsefesine yön
veren fikirlerinin doğabildiği bir çağdır. Kozmo-
polit yaşamın, farklı dinî inanışların düşünsel ve
sanatsal alanda nasıl bir altın çağ yaşamalarına
olanak sağladığını da yine İbn Meymun örneği
üzerinden görebiliriz. O, Orta Çağ’da Greko-Ro-
men, İslam ve Yahudi kültürleri gibi farklı unsur-
ların kendisinde toplandığı özel bir şahsiyettir.
1
711 yılından önce İspanya’da Vizigotların ulu-
sal birliği sağlamak adına kullandıkları Katolik te-
İLKNUR
KÜÇÜK
»
Yahudilerin, Hristiyan dünyasında
edindikleri kötü tecrübelere kıyasla
İslam dünyasında yüzyıllar boyunca
daha huzurlu yaşadıkları herkes tara-
fından bilinen bir gerçektir. Fakat bu-
nun dışında tarihten bir örnek vardır
ki, o da Müslüman ve Yahudilerin bir
arada yaşamının en billur örneklerin-
den biri olan bir filozoftur. Batılılarca
Maimonides, İbranice Rabbi Moşe
ben Maymon ya da İslam dünyasın-
daki ismiyle İbn Meymun olarak bili-
nen bu filozof, iki dinin etkileşiminin
meyvelerini ortaya koyması bakımın-
dan damanidardır.
melli politikalar Yahudileri de derinden etkilemiş,
bu anlamda ülkede yaşayan Yahudiler millî ho-
mojenliğin önünde engel olarak görülerek zorla
din değiştirmelere ve köleleştirmeye maruz kal-
mışlardır. Bu anlamda bir varlık mücadelesi veren
Yahudilerin, felsefe, kültür ya da sanat alanların-
da bir gerileme içerisine girdikleri gözlemlen-
miştir. 711 yılında İspanya’nın fethinin ardından
başlayan çok kültürlü ve çok uluslu yaşam, kar-
ma ve huzurlu bir toplumsal yapıyı beraberinde
getirmiş, böylece hem Yahudi hem de Müslüman
düşünürler, birbirlerinin birikimlerinden de isti-
fade ederek, kendisinden hâlâ faydalanılan eser-
ler ortaya koymuşlardır.
Bu düşünürlerden biri de İbn Meymun’dur.
Kurtubalı Yahudi şeriati hâkimi bir babanın oğlu
olarak dünyaya gelen İbn Meymun, küçük yaşlar-
dan itibaren birçok Yahudi ve Müslüman âlimin
rahle-i tedrisinden geçerek tıp, felsefe, matema-
tik, mantık ve metafizik dersleri almıştır. Erken
yaşlarda Farabî, İbn Sîna, Gazali, İbn Bacce ve
hemşehrisi Kurtubalı İbn Rüşt gibi İslam düşü-
nürlerinin eserleriyle tanışarak bu düşünürlerin
fikirlerinden istifade etmeye başlayan ve kaleme
1
Atilla Arkan: İbn Meymun FelsefesindeTanrı. İz yay. 2007.
©
Shutterstock.com/Marques
