Dosya
28
PERSPEKTİF
• SAYI 233 • TEMMUZ / AĞUSTOS 2014
kaymaya başladı. Bütün bunlara rağmen İslam
dünyasında kalmaya devam eden Yahudi top-
lulukları, ikinci sınıf statülerini kabul ettikleri
müddetçe bir kural olarak Ömer Paktı ile ko-
runmaya devam etti; barış ve iş birliği içerisinde
Müslüman komşularıyla yaşadılar.
İmparatorluk hâkimiyetinin çöküşü ve mo-
dern milliyetçilik akımlarının yükselişi Yahudi-
lerin, atalarından kalma anavatanlarında kendi
kaderlerini tayin hevesinde olan Yahudi milli-
yetçileriyle, bölgesel ve yerli Arap toplulukları
arasında çatışmalara yol açtı. Bu toprak anlaş-
mazlığı son zamanlarda giderek dinî bir anlaş-
mazlık hâlini almaya başladı.
Orta Doğu’daki politik çatışmanın sebepleri
ve etkileri, doğruları ve yanlışlarına girmeden
önce, bölgesel bir mücadelenin giderek dinî bir
kimliğe büründürülmesinin ardında, bu sorunu
İslamdünyası ile Batı/Hristiyan toplumu arasın-
da bir medeniyetler çatışması şeklinde yansıtan
çeşitli çevrelerin olduğunu belirtmek gerekir.
Oysa ki meselenin aslı, medeniyetler arası
bir çatışmadan ziyade medeniyetler içi bir ça-
tışmadır. Bu çatışma dinî bir kültürün, aldığı
tarihî yaralar ve bozgunluk hissi ile hem kendi
toplumları hem de diğer dinî kültürlere mensup
toplumlarla çatışma ve yabancılaşma yaşayan
kendi unsurları arasındaki çatışmadır; bu an-
layış aynı zamanda dünya kültürü ve moderni-
teyle pozitif bir etkileşimin parçası olarak diğer
toplumlarla yapıcı bir iletişim kurmayı arzula-
yanlarla da çatışır.
Farklı gelenek ve kültürlere mensup dinî
fanatikler genellikle farkında olmadıkları bir
“çatışma planının” parçası durumundayken, bu
gelenekler içerisindeki dinin aydınlanmış ses-
lerinin birlikte çalışma sorumluluğuna işaret
ederler. Bu sorumluluk, diğerlerini sayı olarak
geçmekten ziyade, dinler arası iş birliği ve karşı-
lıklı saygıyı temel alan bir alternatif sunabilmek
için gereklidir. Bilhassa, Müslüman ve Yahudi
liderlerinin, kendi itikadi geleneklerinin ve dinî
medeniyetlerinin yıkıcı bir biçimde istismar
edilmesinin önüne geçmek ve bu noktada, her-
kesin iyiliği için, İbrahim’in çocukları olan Müs-
lüman, Hristiyan ve Yahudiler arasında geçmiş-
teki muhteşem uyum ve iş birliği örneklerinden
esinlenerek hareket etmek gibi görevleri vardır.
*Musevi din adamı olan Rosen, Yahudilik ile diğer dinler
arasındaki etkileşim ve iletişimin geliştirilmesi yönünde
birçok forum ve organizasyonda aktiftir.
1
Ömer Paktı: Hz. Ömer zamanında imzalanan ve gayrimüslimlerle ilişkileri düzenleyen
anlaşma
