PERSPEKTİF
• SAYI 229 •
MART 2014
20
Dosya
İnsanlara Empati ile Değil, Etnosentrizm ile
Yaklaşırsak Ne Olur?
Farklı olan bize tuhaf, anlaşılmaz, normalin
dışında görünür. Bunun yanında, “öteki” giderek
bize olumsuz da görünmeye başlar; davranışla-
rı acayip, hatta kaba ve çirkin görünebilir. Giyi-
mi zevksiz sayılır. Aile içi tutumu bize ahlaksız
görünür. Yedikleri yemekler tatsızdır –“Nerede
bizim güzel yemeklerimiz!” Para harcama bi-
çimi cimrilik gibi algılanır. Dobra konuşması
yüzsüzlük, terbiyeli konuşması yapmacık gibi-
dir. “Öteki”nin sporu bile aptalca gelir bize. Biz
kendi bildiğimizi normal ve güzel görürüz. “Öte-
kini”, son yıllarda moda olan terimle söylersek
“ötekileştiririz.”
Fakat bunları düşünürken “ötekine” haksızlık
etmekle kalmıyoruz, aslında kendimize de kötü-
lük ediyoruz. Farkında olmadan en başta kendi-
mizi uzaklaştırıyor, yalnızlaşıyoruz. Dostlarımız
azalıyor; hasım ve hatta düşmanlar çoğalıyor.
Bu düşmanları biz kendimiz, etnosentrizmimiz
yaratıyor. İçimize kapanıyoruz; çevremizden
uzaklaşıyoruz. Zamanla bu yalnızlık bizi aşağı-
lara çekiyor: Yabancı düşmanı, kuşkulu, güven-
siz bir kişilik ediniyoruz.
Ve etnosentrizmin ikinci kötü ayağı devreye
giriyor: “Bizden” olmayan insanları aşağı gör-
meye, “bizim” olan her şeyi göklere çıkarmaya
başlıyoruz: Bizim yaşam biçimimiz, görgümüz,
geleneklerimiz, ahlakımız övülmeye başlanıyor.
Kendini beğenmişlik gelip insanın içine yerle-
şiyor: “Bizim gibisi yoktur!” Artık düzelmemi-
ze, iyileşmemize, ileriye doğru yol almamıza da
gerek kalmamıştır; nasıl olsa “biz” en iyi olanız.
İşte etnosentrizm böyle bir dünya yaratır: Kibir-
li ve hasmane. Bu dünya hoşgörüsüz, güvensiz,
kavgalı ve mutsuz bir dünyadır. Bu dünyayı seç-
miş kimseler zenginliklerden yararlanamaz. Ya-
şam biçimlerinin güzelliklerine yabancı kalırlar
ve kendi dar dünyalarının yoksulluğunda yaşar-
lar. Farklı renkleri hiç yaşamadan biter ömürleri.
Etnosentrizmin bedeli de bu olur.
Bunları anlatmakla da pek mesafe kat edil-
mez. Çünkü hiçbirimiz ulusmerkezci olduğu-
muzu göremeyiz. Örneğin, karşı tarafı haksız
bir biçimde “pis” saydığımızı görmeyiz; karşı
tarafın gerçekten pis olduğunu görürüz. Bu çık-
mazı aşmak, hatta bunu insanlara göstermek
bile zordur.
©
Flickr.com/collection of old photos
©
Flickr.com/nSeika
©
Flickr.com/abbilder
