17
NISAN 2014 • SAYI 230 •
PERSPEKTİF
toplumiçerisindeyaşayaninsanlaraarzedebilirler.
İsviçre’nin hukuk düzenlemesi kilise ve dinî
cemaatlerin kamusal bir rol üstlenmelerini müm-
kün kılar; mesela okullardaki din dersleri, yüksek
okullarda ilahiyat bölümleri ya da kamu tüzel ki-
şiliğinin verilmesi dinî cemaatlere sunulan bu ka-
musal roller arasındadır.
Yine İsviçre hukukuna göre bazı kantonlar,
kendi düzenleme yetkileri çerçevesinde “pozitif
dinî işler” ya da diğer bir ifadeyle “aktif din poli-
tikası” gütmek konusunda yetkilendirilmişlerdir.
Bu kantonlar toplum içerisindeki dinî çeşitliliği
sağlamaktan mesuldürler. Ayrıca yine bu kanton-
lar, çoğulcu ve çok dinli toplum içerisinde yaşa-
yan insanlara manevi, etik ve sosyal hizmetlerini
kamusal yarar gözetecek şekilde sunan kiliseleri
ve dinî cemaatleri teşvik etmekle görevlidirler.
Kiliseler ve dinî cemaatler İsviçre’nin çoğulcu
toplum yapısı içerisindeki esas unsurlardır ve bu
toplulukların yer almayacağı bir toplum düşün-
mek mümkün değildir.
Bu bakış ışığında kamusal ve kamusal-hukuki
anlamda tanımaların, devlet; daha doğrusu kan-
tonlar aracılığıyla değerlendirilmesi gerekmekte-
dir. Kamusal anlamda tanıma ile kiliseler ve dinî
cemaatler özel dernek statüsünde kalırlar (Mede-
ni Kanun, Madde: 60) ve kantonların tanımasıyla
toplumsal önemi olan dinî kurumlar hâlini alır-
lar. Bu hukuki durum, Basel, Zürih ve Fribourg’un
kendi anayasalarında garanti altına alınmıştır.
Oldukça yüksek sembolik bir değer taşıyan kan-
tonların tanımasıyla birlikte, bu cemaatler bir
yandan özel dernekler olarak varlıklarını sürdü-
rürken diğer taraftan da kamusal-hukuki tanınma
için en üst sırada (Pol pozisyonunda) yer alırlar.
Bu durumkiliselere ve dinî cemaatlere kamu tüzel
kişiliği kazandırır ve aynı zamanda
bu yolla vergi toplama hakkı gibi im-
tiyazlar kazanmalarına imkân tanır.
Kamusal-Hukuki
Tanımanın Kriterleri
İslami cemaatlerin İsviçre’de ka-
musal-hukuki anlamda tanınması
için belli kriterlerin yerine getiril-
mesi gerekmektedir. Örneğin baş-
vuru yapan her dinî cemaat istikrarlı
bir mevcudiyete ve belli bir üye sayı-
sına sahip olmalıdır. Bunun yanında
ilgili kantonun muhatabı olabilmek
için sağlam temsil yapılarına sahip olarak İsviç-
re hukuk devleti ve demokratik yapısının gerek-
tirdiği koşulları yerine getirmelidir. Bu gereklilik
şartları, İsviçre’de bulunun bütün dinî cemaatler
için geçerlidir; İslami cemaatler de buna dâhildir.
Bugüne kadar yapılan uygulamalar göstermiştir
ki İslam dersinin devlet okullarında okutulma gi-
rişimlerinde, müfredatla ilgili problemler meyda-
na gelmektedir. İslami cemaatlerin İsviçre’de da-
ğınık bir yapıya sahip olmaları, uyumlu ve tutarlı
bir müfredatı hayata geçirmeyi son derece zor bir
mesele hâline getirmektedir. İsviçre’de, İslami ce-
maatleri tek elden temsil edecek bir temsil me-
kanizması bulunmamaktadır. Cemaatlerin temsil
sorunu, tanıma problemini de beraberinde getir-
mektedir. Kamusal-hukuki tanınma sürecinin ilk
adımı olarak İslam derslerinin kantonların resmî
okullarına dâhil edilmesi çabaları da yine aynı
temsil sorununu gündeme getirmektedir. Alman-
İsviçre kantonlarından Zürih, Bern, Basel,Aargau,
Thurgau ve St. Gallen’de örnek olarak icra ettiği-
miz anketler, İslam derslerinin resmî okullarda
uygulanması gayretlerinin henüz başlarda (proje
safhasında) takılı kaldığını açık bir şekilde göster-
miştir.Belli kantonlarda icraedilmeyebaşlayan ilk
uygulamalar, son on yılda –sürekli aynı sebepten
Kiliseler ve dinî cemaatler
İsviçre’nin çoğulcu toplum yapısı
içerisindeki esas unsurlardır ve
bu toplulukların yer almayacağı
bir toplum düşünmek mümkün
değildir.
