Dünya/Söyleşi
54
PERSPEKTİF
• SAYI 234 • EYLÜL / EKİM
2014
Geçtiğimiz ay Doğu Türkistan’da meydana ge-
len olaylarda Çin kaynaklarına göre 37 sivil ve 59
“terörist”öldürüldü. Çin bölgeye basınmensupla-
rının girmesine izin vermiyor. Yerel kaynaklardan
edindiğiniz bilgilere göre meydana gelen olayla-
rın sebebi nedir?
Çin’de bağımsız bir medya yok. Uluslararası
medyanın Çin’de faaliyet göstermesi de büyük
engellemelerle karşı karşıya. Bahsi geçen olay
Kaşgar yakınlarındaki Yarkent bölgesinde pat-
lak verdi. 2009 yılında başkent Urumçi’de mey-
dana gelen olayların çok ufak bir kısmı medya-
ya yansımıştı; fakat Yarkent merkeze uzak bir
mesafede olduğu için oradaki olayların hiçbiri
medyaya yansımıyor. Geçtiğimiz haftalarda Yar-
kent’e bütün giriş çıkışlar kapatıldı, telefon ve
internet gibi iletişim araçları kesildi. Bu kapalı
bölgede Çin güçleri kıyım gerçekleştirdiler. Bize
gelen bilgilerde ölü sayısı, Çin’in aktardığı gibi
onlarla ifade edilmiyor. En son bize ulaşan bir
mektupta köylerde çoluk çocuk demeden üç bin
ila beş bin arasında kişinin öldürüldüğü belirti-
liyor. Biz bu mektubu İngilizce, Almanca ve Çin-
ce’ye çevirerek uluslararası medyayla paylaştık.
Yarkent’te meydana gelen bu olayın asıl se-
bebi ise medyada yine dile getirilmedi. Doğu
Türkistan’da 27 Temmuz’da otuza yakın ka-
dın, bayram öncesinde ibadet yapıyorlar. Ma-
lum, ülkede kadınların camilere gitmesi yasak.
Bunu öğrenen Çin güvenlik güçleri bu eve bas-
kın düzenleyerek kadınları tutuklamak istiyor.
Kadınlar ve çocuklar buna direnince polis ateş
“Doğu TürkistanMedyanın
Giremediği Kapalı Bir Kutu”
EKREM
AYDIN
»
Doğu Türkistan’da geçtiğimiz aylarda Yarkent’te yüzlerce Uygur öldürüldü.
Hemen ardından Çin, sakal ve başörtü gibi dinî atıflara sahip olanların kamu
otobüslerine binmesini yasakladığını duyurdu. Dünya Uygur Kongresi Yürütme
Kurulu Başkanı Dolkun İsa’ya, Doğu Türkistan’daki şiddeti ve giderek daralanöz-
gürlükleri sorduk.
açarak birçok kadın ve çocuğu öldürüyor. Erkek-
ler teravih namazından döndüklerinde bu facia
manzara ile karşılaşıyorlar ve ayaklanma patlak
veriyor. Bu haber hemen birçok köye yayıldı.
Yüzlerce kişi ellerinde sopalarla polis karakolu
ve hükûmet binasına yürüdüler; katillerin hesap
vermesini istediler. Fakat Çin polisi ve asker bu
protestoya ateşle karşılık verince isyan başla-
dı, otuzdan fazla Çin güvenlik gücü öldürüldü.
Ertesi gün de Çin bütün iletişimi keserek Yar-
kent’in Dugbag, İlishko, Hengdi, Kush Eriq gibi
köylerinde soykırım yaptı.
Medyadaki hâkim resimde, Doğu Türkistan’da
meydana gelen olayları anlayabilmek için hangi
bilgiler eksik?
Çin’deki medya organlarının hepsi, Çin Ko-
münist Partisi’nin propoganda aracıdır. Bu
araçlarla hükûmet istediği propogandayı yapı-
yor. Medya kuruluşları ise Doğu Türkistan’daki
olaylara dair haberleri Çin’in verdiği bilgilere
dayanarak yapıyor, çünkü ülkeye sokulmuyorlar.
Öte yandan Çin’in medyayla paylaştığı bilgiler-
de doğruluk payı yok. Biz de Dünya Uygur Kong-
resi olarak Doğu Türkistan’dan çok zor da olsa
bazı bilgiler almaya çalışıyor, aldığımız bilgileri
Avrupa Parlamentosu, Birleşmiş Milletler, Al-
man hükûmeti ve medya ile paylaşmaya çalışı-
yoruz. Bütün bu sorunları azaltmanın en önemli
yolunun uluslararası örgütlerin Doğu Türkis-
tan’a bağımsız bir araştırma heyeti göndermesi
olduğunu düşünüyoruz. Defalarca tekrar etti-
