36 / 68
Dosya/Söyleşi
36
PERSPEKTİF
• SAYI 235 • KASIM
2014
Taha Cabir Al-Alvani:
“İslamÂlimlerinden Beklentilerimiz Var.”
“Azınlık Fıkhı” kavramına öncülük ettiniz. Bu
kavram tam olarak ne anlama geliyor?
Fıkıh, Kur’an’da “anlayış” veya “bilgi” anla-
mına gelmektedir. Ancak ilgili bağlamda içtihat
anlamına gelir. Hicretten sonraki ikinci yüzyıl-
da, yani İslam hukukunun zenginleştiği dönem-
de Müslüman hukukçular, fıkıh terimini dinî
bilginin anlaşılmasını ifade etmek için kullan-
maya başladılar. Bizim durumumuzda bu terim,
Almanya’da ya da Amerika’daki Müslümanlar
örneğinde olduğu gibi, çoğunluğu gayrimüslim
toplumlarda yaşayan Müslüman cemaatlere
dair İslami hükümler çıkarma anlamına gelir.
Bu yaklaşımın ardında ne tür düşünceler var?
Geçmişte Müslüman hukukçular, Müslüman
ümmetin yabancıların hükmü altında bulundu-
ğu bazı dönemlerden bahsederken “Nevazil Fık-
hı” terimini kullanmışlardır. Burada kavramın
kendisi onur kırıcıdır; bir Müslüman’a içinde
yaşadığı toplumdan ayrılıyormuş hissi vermek-
tedir. Bu göndermeye göre Müslüman, geçici bir
devlette, geçici bir hayat sürmektedir. Bu kav-
ram Müslüman’ın yeni toplumda istikrarlı bir
yaşam kuramayacağı ve bu toplumdaki refahın
aktif parçası olamayacağı yönünde bir his ver-
mektedir. Bu nedenle “Azınlık Fıkhı” kavramını
kullanmak Batı’da yaşayan Müslüman azınlık-
ların deneyimlerini daha iyi yansıtmaktadır. Bu
Müslüman azınlıklar, geldikleri ülkelerdeki si-
yasi ya da ekonomik şartlar hariç özgür iradeyle
orada yaşamayı seçmişlerdir.
Bu kavram, gayrimüslim ülkelerde yaşayan
Müslüman azınlıklara, sonradan edindikleri va-
tanlarındaki çoğunluğa uyum sağlama imkânı
vermektedir. Öte yandan dinî mensubiyetlerini
koruyup uygulamalarına; kendilerini, ülkeleri-
nin ilerlemesine olumlu katkıda bulunan vatan-
daşlar olarak ifade etmelerine ve İslami değer
ve ahlakla kendi kültürlerini zenginleştirirken
sosyal dokunun parçası olmalarına imkân tanır.
Azınlık Fıkhı’ndaki temel bakış açısı nelerdir?
Azınlıklara dair fıkhi temellendirmenin ar-
kasındaki amaç, Kur’an’ın ilkeleri, İslam hukuk
ve yaşam tarzına göre İslami karakterlerini sür-
dürürken, yeni vatanlarına her alanda olumlu
katkıda bulunma isteklerini gerçekleştirecekleri
bir yol bulmak için mücadele eden Müslüman
azınlıkların ihtiyaçlarına cevap vermektir.
Azınlık Fıkhı, özel şartlar altın-
da yaşayanMüslüman azın-
lıkların ihtiyaçlarına yönelik
farkındalığa vurgu yapan
bir yaklaşım. Bu kavram-
sallaştırmanın öncüsü
olan Prof. Dr. Taha Cabir
al-Alvani sorularımızı
yanıtladı.