Kasım 2014

Gündem

PERSPEKTİF

• SAYI 235 • KASIM

2014

Ekim 2013’te Kuzey Ren Vestfalya (KRV) eya-

letinde bulunan tüm partilerin grupları (SPD,

CDU, FDP, Yeşiller ve Korsanlar) ortaklaşa bir

yasa tasarısını Eyalet Parlamentosu’na sundular.

“Dinî cemaatlere ve inanç gruplarına kamu tüzel

kişiliği verilmesi ve bunların kaldırılmasına dair

yasa” (Alm. “Gesetz zur Verleihung und Aber-

kennung von Körperschaftsrechten an Religions-

und Weltanschauungsgemeinschaften”) ismini

taşıyan bu yasa ile kamu tüzel kişiliğine sahip

olmak için müracaat eden dinî cemaatlerin sahip

olması gereken şartlar düzenlendi.

Kamu Tüzel Kişiliği Yasası’nın birinci madde-

sinde, tüzel kişilik kazanmak isteyen dinî cemaat

ve inanç gruplarının sahip olması gereken şart-

lar belirtilmiştir.

Yasada tüzükle ilgili şartlar ise,

oldukça ilginç bir şekilde, 1. maddede belirtilen

“hukuka bağlılık” (Alm. “Rechtstreu”) şartına

bağlanmıştır. Yasanın ifadesiyle, bir dinî cemaa-

tin ya da inanç grubunun düzenli bir yapıya sahip

olduğunun ve hukuka bağlılığının göstergesi tü-

züktür (Alm. “Satzung”). Yasanın 1. maddesinin

2. fıkrasına göre, dinî cemaatin tüzüğü mutlaka

şu şartları ihtiva etmelidir: 1. Eğer dinî cemaat,

bölgelere göre bir yapı ihtiva ediyorsa, cemaa-

tin faaliyet alanı tüzükte sınırlandırılmalıdır. 2.

Üyelik, üyeliğin kazanılması ve kaybı, üyelerin

hakları ve sorumlulukları, cemaatin organları ve

yetkileri, sürekli finansman türleri ve finansman

şekilleri, tüzük değişikliklerinin nasıl yapılacağı

ve cemaatin feshi tüzükte mutlaka yer almalıdır.

Yasaya göre müracaat eden dinî cemaatler, bu

şartları taşıdıklarını kendileri ispatlamak zorun-

dadır.

Şartları taşıyan, dinî cemaatlere ve inanç

gruplarına eyalet hükûmetince bir yönetmeli-

ğe bağlı olarak kamu tüzel kişiliği verilir. Eyalet

Yeni Ayrımcılık Örneği:

KRV Kamu Tüzel Kişiliği Yasası

Kısa adıyla Kamu Tüzel Kişiliği Yasası (Alm. “Körperschaftsstatusgesetz”), 12 Ey-

lül 2014’te KRV Eyalet Parlamentosu’nda yasalaştı ve yürürlüğe girdi. Fakat yasa,

bazı hukuki çekinceleriyle dikkat çekiyor.

1. Bir dinî cemaat veya inanç grubu, temel yapısı ve üyelerinin sayısı itibariyle devamlılık

sağlayacak yapıda olmalıdır. Bu yapı, tüm nesillere bir arada hizmet verecek ve cemaate veya

inanç grubuna tanınan hakları ifa edecek şekilde olmalıdır. 2. Dinî cemaat veya inanç grubu,

tüzel kişiliğe sahip olmak istiyorsa, hukuka bağlı olmalı ve tüzük yapısı ve faaliyetleri ile hukuka

bağlılığını göstermelidir. 3. Dinî cemaatin veya inanç grubunun resmî ikametgahı KRV eyaleti

sınırları içerisinde olmalıdır. Eğer, ikinci tüzel kişilik tanıması gerçekleşecekse, Almanya sınırları

içerisinde olması yeterlidir.

MUHTEREM

DILBIRLIĞI

mdilbirligi@igmg.org

Hükûmeti bu yönetmeliği çıkarmadan önce, Eya-

let Parlamentosu’nda bu işle görevli komisyon

tarafından müracaatın incelenmesi ve dinî cema-

atin dinlenmesi gerekmektedir.

Bir diğer önemli düzenleme ise, yetkili komis-

yonun kararıyla kamu tüzel kişiliği verilmesi şar-

tının her zaman Eyalet Parlamentosu’nun onayı-

na bağlı tutulabileceğidir.

Kamu Tüzel Kişiliği Yasası’nda dinî cemaat-

lerin kazanılmış kamu tüzel kişiliği statüsünü

hangi şartlarda kaybedecekleri de düzenlenmiş-

tir. Buna göre “cemaat artık dinî cemaat özellik-

lerini taşımıyorsa, dinî cemaatin hukuka bağlılığı

konusunda haklı şüpheler oluşmuşsa, cemaat

devamlılığı garanti edilemiyorsa, borca batmış-

sa veya ödeme güçlüğü içerisinde bulunuyorsa,

cemaat 3 yıldan beri tüzüğe göre seçilmiş bir

yöneticiye sahip olmayıp görev yapamaz hâle

gelmişse, dinî cemaat resmî merkezini yurtdışı-

na taşımışsa” cemaatin mevcut olan kamu tüzel

kişiliği geri alınır. Bu statüsünü kaybeden dinî

cemaatlere, Alman Medeni Kanunu’nun dernek-

ler hakkındaki hükümleri uygulanır.

Kabul edilen yasayla eyalet, sadece KRV’de

kamu tüzel kişiliği statüsünü belirleyen bir yasa-

yı hayata geçirmiş oldu. Yasada anayasa ve yar-

gı içtihatlarında yer alan, dinî cemaatlere kamu

tüzel kişliği verilmesini belirleyen şartlar tek bir

yerde toplanmış gibi gözükse de tartışmalı nok-

talar var.

Dikkat çeken noktalardan biri, bugüne kadar