Kasım 2014

Dosya

PERSPEKTİF

• SAYI 235 • KASIM

2014

ün

Akademisyen İham Tohti ve ailesi daha önce

birçok kez Çin dikta rejiminin baskısı altında kal-

mış, izlenilmiş ve defalarca şiddet uygulanarak

gerekçesiz tutuklanıp serbest bırakılmıştı. Eylül

sonunda Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Urumçi

Orta Halk Mahkemesi’nde basına kapalı olan iki

günlük duruşmada, Tohti’nin müebbet hapsine

ve tüm mal varlığına el konulmasına karar veril-

di. Tohti’nin avukatları tarafından hazırlanan ve

usulsüz yargı sürecinin eleştirildiği 15 sayfalık

temyiz raporu ise değerlendirilmeyi bekliyor.

Bu durumda herkesin aklına, Pekin Minzu

Üniversitesi’nde ekonomi profesörlüğü yapan

Tohti’nin müebbet hapis cezasını hak edecek ne

yaptığı sorusu gelmektedir. Çin yönetiminin Uy-

gurlara yönelik ekonomik ve sosyal baskılarına

rağmen barışçıl tutumuyla bilinen Tohti, Doğu

Türkistan’daki Uygur halkı ile bölgeye sonradan

göç etmiş etnik Han Çinlilerin arasındaki gergin-

likleri azaltma adına diyalog çalışmaları sürdür-

mekteydi. Diyalog çalışmalarının arasında, üni-

versitedeki öğrencileriyle kurduğu ve daha sonra

Uygur iktisatçı Dr. İlham Tohti, Çin yönetimi tarafından müebbet hapis cezası-

na çarptırıldı. Karar, dünyada birçok diplomat ve uluslararası insan hakları ör-

gütü tarafından kınansa da, Çin yönetimi Tohti’nin “bölücülük” ve “kışkırtmacı-

lık” suçlarıyla yargılandığını savunuyor.

CENNET

YILMAZ

yilmazcennet@web.de

hükûmet tarafından kapatılarak tutuklanmasına

sebep olan Uyghur Online isimli internet sitesi de

vardı. Nitekim Tohti bu sitenin kapanmasının ar-

dından, “Temel amacım, Uygurlar ile Han Çinlileri

arasında bir anlayış tesis etmektir.” açıklamasında

bulunmuştur.

Buna karşın Tohti, 2009 yılının Mart ayında

Hür Asya Radyosu’na verdiği röportajda, Uygur

bölgesindeki ekonomik ve sosyal durumu açıkla-

mış ve Çin yönetiminin azınlık politikasını eleş-

tirmişti. 2009 yılında yaklaşık 200 kişinin öldüğü 5

Temmuz Urumçi katliamının basına yansımasıyla

Tohti olayların tetikleyicisi olduğu ve etnik nef-

reti körüklediği gerekçesiyle tutuklanmış, aylarca

ailesi ve avukatlarıyla görüştürülmeksizin hapis

yatmıştı. Çin yönetimi, hükûmete karşı açığını

yakalama adına uzun yıllar onu ve ailesini takip

etmişti.

Son olarak Ocak 2014’te tutuklanan Tohti,

Pekin’deki evi basılıp saatlerce arama yapıldık-

tan sonra polisler tarafından çocuklarının gözü

önünde şiddete maruz kaldı ve 70 yaşındaki an-

İlhamTohti:

Sindirilen

Akademik Bir

Muhalefet

Flickr.com/ Pen American Center