Gündem
PERSPEKTİF
• SAYI 231 •
MAYIS 2014
12
öğretilen İslam bizzat devletin gözetim ve de-
netiminde olurken, ayrıca öğreticilerin peda-
gojik formasyon yeterliliği belli bir kalitede
olacak; diğer yandan şimdiye kadar dernekler-
de verilen din eğitimi, okullarda resmî kurum-
ların onayıyla verilmek durumunda kalacaktır.
Müslümanlar açısından bakıldığında Al-
manca öğretilen din, Müslüman çocukların
ve gençlerin kendi dinî kimliklerini tanıtabil-
melerinde önemli bir unsur olacak; farklı din
mensupları arasında diyalog kurmak için ge-
rekli dil yeterliliği, bu ders sayesinde kazan-
dırılacaktır. Diğer taraftan; çocuğuna kendi
dinini öğretecek kadar bilgi veya zamana sahip
olmayan anne baba, bu donanıma sahip bir öğ-
retmene çocuğunu teslim edebilecektir. Ayrıca
Protestan, Katolik veya Yahudi sınıf arkadaş-
ları din dersi alırken, eşit koşullar Müslüman
öğrencilere de sunulacak, din dersinin alter-
natifi olarak gösterilen Etik, Felsefe, Değerler
ve Normlar gibi dersleri Müslüman öğrenciler
mecburen almak durumunda kalmayacaktır.
Tüm bu önemli etki ve sonuçlarla birlikte Al-
man Anayasasının din öğretimi konusunda
ciddi bir belirleyiciliği söz konusudur.
Din öğretimi, Alman anayasasının 7/3.
maddesince şekillenmektedir. Madde şöyledir:
“Din dersi, mezhepsiz okullar dışındaki kamu
okullarında düzenli derslerdendir. Din dersi,
devletin denetim hakkına zarar vermeyecek
şekilde, dinî cemaatlerin temel ilkeleriyle uy-
gunluk içinde verilir. Hiçbir öğretmen, iradesi-
ne aykırı olarak din dersi vermeye zorlanmaz.”
Buna göre dersi devletin denetlemesi; dersin
hedeflerinin, uygulanmasının, öğretim prog-
ramının düzenlenmesinin, öğretmenin ve ders
kitaplarının seçiminin okul yetkililerince, ana-
yasaya, yasalara ve kamu düzenine aykırılıkla-
rının incelenmesi olarak anlaşılır ve uygulanır.
Ancak dersin dinî muhtevasını oluşturmak ve
amaçlarını belirlemek dinî cemaatlere aittir.
1
Müslümanlar, yasada belirtilen “dinî cema-
at” statüsünü kazanma yönünde yıllarca yetki-
li makamlara başvuru yapmış, gerekli şartları
sağlayabilmek adına çözüm yolları aramışlar-
dır. Temelde Hristiyan cemaatleri düşünülerek
hazırlanan yasanın İslam dinine uyarlanması
sıkıntı doğurmuştur. Buna yetkili makamların,
“Biz İslam için kimi, hangi cemaati muhatap
alacağız?” sorusu eklenmiş; tüm bunlar, “ço-
cuğun, velisinin dini üzere eğitim alma hak-
kı” esas alındığında devletin, İslam Din Dersi
için ara çözümler üretmesini zorunlu kılmıştır.
Eyaletlerin çoğunda çeşitli Müslüman dernek-
lerin bir araya gelmesiyle oluşturulan “yuvar-
lak masa” yapısı, İslam Din Dersi ile ilgili karar
vermede yetkili merci kabul edilmiştir.
İslam Din Dersi program geliştirme çalış-
malarında ders içeriğinin anayasa ve eyalet
yasalarına uygunluğuna dikkat edilmektedir.
Bunun haricinde özellikle İslam hukuku alanı-
na giren bazı konularda çok hassas davranıldı-
ğı, ders içeriğinde kadın erkek eşitliğinin vur-
gulanmasına özen gösterildiği görülmektedir.
Cihat konusu, “Müslüman olmayanların öldü-
rülmesi” olarak algılandığından programlarda
asla yer alması istenmemektedir. Eyaletlerde
okutulan İslam Din Dersi programları genel
anlamda incelendiğinde, inanç, ibadet, ahlak
ve diğer dinler konuları ünite ve alt başlıkları-
na bölünerek işlenmektedir. Almanya’da yaşa-
yan bireyin bu ders vasıtasıyla topluma uyumu,
farklı din mensuplarını tanıması ve onlarla ba-
rış içinde hayatını sürdürmesine yönelik bilgi,
beceri ve tutumların kazandırılması istenmek-
tedir. Dolayısıyla İslam Din Dersi, sadece dinî
bilgilerin sunulduğu bir ders olmanın ötesinde,
devletin “makbul Müslüman” anlamındaki is-
teğini de yansıtmaktadır.
Bunun yanında özellikle İslam’ın öğrenci-
ye sunumunda inandırmak ve benimsetmek
hedeflenirken, farklı etnik ve mezhepsel men-
subiyete sahip öğrencilerin ortak bir derste
İslam’ı öğrenmelerini sağlamak ancak mez-
heplerüstü din öğretimi yaklaşımıyla mümkün
olmaktadır. Iraklı, Kosovalı, Suud, Faslı, Türk,
Boşnak, Arnavut gibi farklı milletlerden öğ-
renciler ortak dil Almanca ile İslam’ı Kur’ân-ı
Kerîm ve kısmen sünnete dayalı bir program-
dan öğrenebilmektedir. Bununla aslında öğ-
rencilerin, sahip oldukları geleneksel kültür
kodlarından kopartılıp, Alman Müslüman va-
tandaş olarak yetişmeleri hedeflenirken, diğer
din mensuplarıyla saygı çerçevesinde bir ileti-
şim öngörülmektedir.
İslam Din Dersleri’nin eyaletlerde uygulan-
